Eind 2019 heeft België de definitieve versie van het Nationaal Energie- en Klimaatplan voor 2021-2030 ingediend bij de Europese Commissie. Hier zijn ook mobiliteit, wetenschap, financiën, defensie, landbouw, zowel op federaal als regionaal niveau, betrokken. Samen richten ze zich op de transitie naar een koolstofarme samenleving en bieden ze vandaag financiering aan om die ambitie waar te maken.
Een Europees Green Deal Industrieel Plan voor een koolstofvrije industrie
Het Green Deal Industrieel Plan maakt deel uit van het bredere Green Deal-initiatief van de Europese Unie, dat tot doel heeft de EU tegen 2050 klimaatneutraal te maken. Het Industrieel Plan richt zich specifiek op de transformatie van de industriële sector van de EU om deze duurzamer en concurrerender te maken..
In het kort:
- Versterking van het industriële leiderschap van de EU: Het plan wil de ontwikkeling van duurzame en concurrerende industrieën ondersteunen, met name in strategische sectoren zoals schone energie, mobiliteit en digitale technologieën. Dit houdt in dat innovatie wordt bevorderd, het regelgevingskader wordt verbeterd en investeringen in duurzame industriële activiteiten worden ondersteund.
- Bevordering van circulariteit en efficiënt gebruik van hulpbronnen: Het plan beoogt de overgang naar een circulaire economie te versnellen door afval te verminderen, de hulpbronnenefficiëntie te verbeteren en het gebruik van duurzame materialen te bevorderen. Daartoe zal de ontwikkeling van circulaire bedrijfsmodellen worden ondersteund, ecodesign worden bevorderd en het gebruik van gerecycleerde materialen worden gestimuleerd.
- Een rechtvaardige en inclusieve overgang ondersteunen: Het plan wil ervoor zorgen dat de overgang naar een Net-Zero industriële sector eerlijk en inclusief is, met name voor werknemers en regio’s die onevenredig zwaar worden getroffen. Dit houdt in dat de omscholing en bijscholing van werknemers wordt ondersteund, de sociale dialoog wordt bevorderd en gerichte steun wordt verleend aan regio’s die zich in een overgangsfase bevinden.
- Verbetering van het internationale concurrentievermogen: Het plan heeft tot doel de positie van de EU als wereldleider op het gebied van duurzame industriële productie en uitvoer te versterken. Dit omvat het bevorderen van vrije en eerlijke handel, het bevorderen van internationale samenwerking inzake klimaatmaatregelen en het ondersteunen van de ontwikkeling van duurzame toeleveringsketens.
Het Green Deal Industrieel Plan is een alomvattende strategie om de industriële sector van de EU te transformeren en duurzamer, concurrerender en veerkrachtiger te maken in het licht van de mondiale uitdagingen. Door innovatie, circulariteit en inclusiviteit te ondersteunen, wil het plan de economische groei stimuleren en nieuwe kansen creëren voor bedrijven en werknemers in het Net-Zero tijdperk.
Voorafgaand aan het plan
Op EU-niveau is in het EU-stappenplan 2011 voor een concurrerende koolstofarme economie in 2050 al de richting aangegeven die de EU moet inslaan om het gestelde doel te halen, namelijk tegen 2050 een daling van de BKG-uitstoot met 80% tot 95% ten opzichte van 1990. Op basis hiervan en na discussies in en begeleiding van de Europese Raad heeft de Commissie in 2014 voorstellen gedaan voor een klimaat- en energiebeleidskader voor 2021-2030, die geleid hebben tot de strategie voor 2030 met doelstellingen om de BKG-uitstoot met ten minste 40% te verminderen, het aandeel van hernieuwbare energie tot ten minste 27% te verhogen en een verbetering van de energie-efficiëntie van ten minste 27% te bereiken
Wat zijn de strategische doelstellingen van het plan?
Tegen 2050 zou België in het kader van een klimaatneutrale Europese Unie zijn BKG-uitstoot met ongeveer 95% kunnen verminderen in vergelijking met 1990 en het resterende verschil kunnen compenseren met negatieve emissies, waardoor het klimaatneutraal zou worden.
In het plan wordt beschreven hoe het land zal bijdragen tot de langetermijndoelstellingen voor de vermindering van broeikasgasemissies in het kader van de Overeenkomst van Parijs. Het doel is de overschakeling naar een duurzamer, betrouwbaarder en betaalbaarder energiesysteem voor het België van morgen.
- Het waarborgen van veilige en betaalbare energie: zoeken naar een gemeenschappelijk punt tussen milieu-, economische en sociale efficiëntie;
- De burger centraal stellen in het energiesysteem: inwoners en bedrijven in staat stellen, aanmoedigen en betaalbare keuzes aanbieden die het meest effectief en efficiënt zijn om de doelstellingen te bereiken;
- De betrokkenheid rond de initiatieven van alle overheidsniveaus garanderen.
Rekening houdend met de doelstellingen van het plan zijn de volgende vijf energiedimensies in de sector vatbaar voor verandering en evolutie tegen 2030:
- Decarbonisatie: de reductie van koolstof door de vermindering van broeikasgasemissies en hernieuwbare energie
- Energie-efficiëntie: het verminderen van de hoeveelheid energie die nodig is om producten en diensten te leveren
- Energiezekerheid: een energiemix creëren op basis van een flexibele capaciteit, lastenverschuiving, opslag en hernieuwbare energie
- Energiemarkt: de infrastructuur voor energietransmissie verbeteren, de flexibiliteit verhogen door vraag en aanbod op elkaar af te stemmen, en energiearmoede aanpakken
- Onderzoek en innovatie: de innovatie in en door bedrijven opvoeren om hun concurrentievermogen te versterken
Nieuwe technologieën, systemen en maatschappelijke innovaties zullen een essentiële rol spelen om de overgang naar klimaatneutraliteit mogelijk te maken. Een duidelijke visie op klimaatneutraliteit en een goed afgestemde en gerichte O&O+I aanpak zouden belangrijke voordelen kunnen opleveren, zoals een leidende positie op de opkomende wereldmarkten voor de Belgische industrie en ondernemingen.
Het is van belang ervoor te zorgen dat de financieringsstromen op Europees niveau, maar ook op nationaal en regionaal niveau goed op elkaar afgestemd zijn en elkaar wederzijds versterken. Om de uitrol of de toepassing van innovatieve schone technologieën te stimuleren, moeten onderzoek en innovatie over de hele waardeketen worden ondersteund, en een versterkte samenwerking tussen Europese lidstaten is van cruciaal belang om deze uitrol te versnellen.
September 2023: Beschikbare subsidies voor een koolstofvrij België
Binnen België bieden meerdere subsidies al een interessante blauwdruk van de wijze waarop oplossingsgerichte onderzoekfinanciering eruit zouden kunnen zien en vormen ze een interessante bouwsteen voor het opstellen van een uitgebreide onderzoekagenda, aldus FOD Gezondheid, DG Leefmilieu en Dienst klimaatverandering.
Daarnaast ook, maar niet beperkt tot:
- Op vraag van de Waalse regering lanceert Wallonie Entreprendre een dubbele projectoproep om koolstofarme en energiebesparende investeringen in de industrie te stimuleren en investeringen in de waardeketens die verband houden met de energietransitie te versterken
- Kleine en middelgrote ondernemingen in het Waalse gewest
- Deze oproep heeft een subsidiebudget van 71 miljoen euro
- Deadline: 31 oktober 2023
- Op 14 september 2023 lanceerde de EFRO Beheersautoriteit 4 nieuwe Vlaams oproepen, goed voor een investeringsbudget van 23 miljoen euro. De oproepen situeren zich in de doelstellingen slim en duurzaam Vlaanderen
- Alle ondernemingen met rechtspersoonlijkheid en met operationele activiteiten in het Vlaamse Gewest
- Voor iedere oproep is een apart budget voorzien: (oproep 1) 8.5 miljoen euro, (oproep 2) 4 miljoen euro, (oproep 3) 5 miljoen euro, en (oproep 4) 5.5 miljoen euro
- Deadline: 9 februari 2024
- Deze subsidie heeft tot doel de energie-efficiëntie te verbeteren en een rationeler energiegebruik te bevorderen
- KMO’s en grote ondernemingen in het Waalse Gewest
- Voor bedrijfsvertegenwoordigingen zijn de subsidiabele kosten beperkt tot 80.000 euro per jaar
- DEADLINE: een aanvraag kan het hele jaar door worden ingediend
- De GREEN investeringssteun is een Vlaamse steunmaatregel die zich richt naar ondernemingen die investeringen doen om: de transitie te maken van fossiele brandstoffen (zoals stookolie, aardgas en diesel) naar elektriciteit of groene energie (zoals biogas en groene of blauwe waterstof), en / of hun totale energieverbruik te verminderen
- Alle kmo’s en grote ondernemingen die investeren in het Vlaamse Gewest
- In één project kan een onderneming meerdere investeringen opnemen. De onderneming kan meerdere projecten indienen. De totale steun wordt beperkt tot 1 miljoen euro per onderneming voor de hele projectduur
- DEADLINE: een aanvraag kan ingediend worden tot het einde van 2024
Met FI Group als uw betrouwbare partner kunt u zich een weg banen door het veranderende landschap van O&O-financiering en de beschikbare stimuleringsmaatregelen optimaal benutten.
Yvette Poumpalova
